Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στον έλεγχο και την καταπίεση; Πώς ξέρουμε αν οι επιθυμίες πρέπει να εκτονωθούν, να καταπιεστούν ή να ελεγχθούν;
Υπάρχει μία μεγάλη διαφορά ανάμεσα στον έλεγχο και την καταπίεση στην πνευματική φιλοσοφία. Χρησιμοποιώ τον όρο «πνευματική φιλοσοφία» και όχι μόνο Γιόγκα, Τάντρα, Βεντάντα ή Σάμκυα. Όλες οι φιλοσοφίες συμπεριλαμβάνονται. Η διαφορά είναι ότι στην καταπίεση δεν έχετε επίγνωση των αντιδράσεων που μπορεί να λαμβάνουν χώρα ή που θα λάβουν χώρα αργότερα, αλλά στον έλεγχο έχετε. Ο παράγοντας κλειδί είναι η επίγνωση. Η έλλειψη της επίγνωσης είναι καταπίεση και το να έχει κανείς επίγνωση είναι έλεγχος.
Ας πάρουμε το φαγητό σαν ένα παράδειγμα. Ας υποθέσουμε ότι, αφού έχετε περάσει ένα χρόνο στο άσραμ τρώγοντας ξερό τσαπάτι, ρύζι, νταλ κ.λπ., βγαίνετε έξω και βλέπετε ένα ωραίο, μεγαλοπρεπές γεύμα. Τι κάνετε; Αισθάνεστε λαιμαργία! Η επιθυμία για τέτοιο φαγητό ήταν εκεί όλη την ώρα, αλλά είχε καταπιεστεί στο άσραμ. Γεμίζετε το στομάχι σας και αφού πρηστεί, φωνάζετε: «Ο, αισθάνομαι τόσο βαρύς, το στομάχι μου ανακατεύεται, τι να κάνω;»
Ωστόσο, όταν έχετε έλεγχο, τρώτε συγκρατημένα σύμφωνα με την ικανότητα του στομαχιού σας, έχοντας επίγνωση της επιθυμίας που είχε καταπιεστεί άσο ήσασταν στο άσραμ. Αν μπορείτε να την ελέγξετε, τότε αυτή η επιθυμία που ελέγχεται από την επίγνωση δεν θα δημιουργήσει κανένα πρόβλημα. Η επιθυμία ήταν εκεί όλη την ώρα. Συσσωρευόταν όλη την ώρα. Με την πρώτη ευκαιρία σάς ξεπέρασε, αλλά στη δεύτερη είχατε επίγνωση και την αφήσατε να βγει με έναν ελεγχόμενο τρόπο.
Η επίγνωση κάνει όλη τη διαφορά ανάμεσα στην καταπίεση και τον έλεγχο. Οι επιθυμίες υπάρχουν πάντα για κάποιο είδος προσωπικής ικανοποίησης. Ακόμα και όταν επιθυμούμε την εξέλιξή μας, είναι εγωιστικό. Εάν επιθυμούμε να βοηθήσουμε άλλους, πάλι είναι εγωιστικό. Το να επιθυμεί κανείς την πραγμάτωση είναι επίσης εγωιστικό. Οι επιθυμίες ποτέ δεν μπορούν να είναι ουδέτερες ή υπερβατικές.
Οι προσευχές μας στον Θεό ομοίως είναι εγωιστικές. Μόνο το αντικείμενο της επιθυμίας έχει αλλάξει από το χρήμα στην πραγμάτωση, από τον πλούτο και την ευημερία στην υπηρεσία των άλλων. Η στάση έχει αλλάξει αλλά η επιθυμία βρίσκεται ακόμα εκεί και η επιθυμία είναι εγωιστική. Η αλλαγή της στάσης μας και της αντίληψης είναι απαραίτητη, αλλά αυτό μπορεί να γίνει μόνο όταν δεν είμαστε βουτηγμένοι στην άγνοια. Πρέπει να έρθει η συνειδητοποίηση ότι χρειάζεται να αλλάξουμε τη στάση μας.
Αντί να κάνουμε κάτι για την ικανοποίησή μας, χρειάζεται να κάνουμε κάτι για να βοηθήσουμε άλλους. Είναι η στάση του εγώ που πρέπει να αλλάξει. Το πρώτο βήμα σ' αυτή την προσπάθεια να καταλάβουμε τις νοητικές διαδικασίες είναι η αυτο-ανάλυση μέσα από τις τεχνικές των πρατυαχάρα, ντάρανα και ντυάνα. Από τη στιγμή που είμαστε σε θέση να καταλάβουμε τι είδους σκέψεις, συναισθήματα, επιθυμίες και εμπειρίες λαμβάνουν χώρα μέσα μας, μπορούμε σιγά-σιγά να αλλάξουμε τη στάση μας.
Τότε η καταπίεση θα γίνει έλεγχος. Από τη στιγμή που έχετε αυτό τον έλεγχο, θα αποκτήσετε επίσης την ικανότητα να επιτρέπετε σε ό,τι έχει καταπιεστεί (συναισθήματα, αισθήματα, φιλοδοξίες, επιθυμίες και ούτω καθεξής) να βγει έξω με έναν συστηματικό και ελεγχόμενο τρόπο.
Από το βιβλίο «Στα Φτερά του Κύκνου, Μέρος 1», σελ.162-163, Sw. Niranjanananda Saraswati