Τα δύο μέλη της πρατυαχάρα είναι η επίγνωση και η χαλάρωση. Παρόλο που η χαλάρωση ξεκινά με την μυϊκή και σωματική χαλάρωση, αυτή η χαλάρωση στο φυσικό επίπεδο, χαλαρώνει επίσης και τον νου.

Όλα τα μέρη του σώματός σας αναπαρίστανται στον εγκέφαλο και αυτό ονομάζεται (σωματοαισθητικό) ανθρωπάριο. Εάν δείτε μια φωτογραφία ενός ανθρωπάριου, θα βρείτε ότι όλα τα διαφορετικά μέρη του σώματος έχουν ένα συγκεκριμένο κέντρο στον εγκέφαλο.

Οι αντίχειρες καλύπτουν την μεγαλύτερη περιοχή μαζί με τα άλλα άκρα, όπως τα πόδια και τα δάχτυλα. Άλλα μέρη του σώματος έχουν συγκριτικά μικρότερη αναπαράσταση στον εγκέφαλο.

Όταν χαλαρώνετε το φυσικό σώμα, χαλαρώνοντας τα διάφορα μέρη του σώματος, για παράδειγμα, τον δεξιό αντίχειρα, η αίσθηση χαλάρωσης ταξιδεύει επίσης στην περιοχή του ανθρωπάριου, που ελέγχει την εμπειρία του αντίχειρα.

Έτσι καθώς βιώνετε την χαλάρωση στον αντίχειρα, χαλαρώνει επίσης και το αντίστοιχο κέντρο στον εγκέφαλο. Όταν έχετε καλύψει ολόκληρο το σώμα, ολόκληρος ο φλοιός του εγκεφάλου έχει
χαλαρώσει.

Εξαιτίας αυτού του γεγονότος νιώθετε τον νου να οδηγείται σε μια κατάσταση υπνηλίας. Αν τα κέντρα του εγκεφάλου παραμείνουν ενεργά, δεν θα νιώσετε υπνηλία. Αυτή η κατάσταση της υπνηλίας είναι εκείνο που λέει ο Σρι Σουάμιτζι ότι είναι ο υποσυνείδητος νους, όπου ούτε κοιμάσαι ούτε είσαι ξύπνιος.

Σε αυτήν την κατάσταση μπορεί κάποιος να τελειοποιήσει την πρατυαχάρα, βρίσκοντας την ισορροπία μεταξύ του αισθητηριακού και του νοητικού.

Χαλάρωση στην πρατυαχάρα σημαίνει ενεργητική χαλάρωση και όχι παθητική χαλάρωση. Ο νους συνεχώς καθοδηγείται, «Οραματίσου αυτό, νιώσε εκείνο, πήγαινε με τον νου εκεί, κάνε αυτό, κάνε εκείνο.» Κάθε οδηγία δίνεται για να απασχολείται ο νους.

Όταν ακολουθείτε τις οδηγίες κρατάτε τον νου απασχολημένο και δεν του επιτρέπεται να περιπλανιέται. Με το να εμπλέκετε τον νου σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, συγκεντρώνετε τα αποθέματα, την ενέργεια, τη σάκτι, από το να είναι διασκορπισμένα και αποσπασμένα.

Όταν οι ενέργειες είναι εστιασμένες και συγκεντρωμένες, μπορείτε να βιώσετε τη χαλάρωση.  Όταν οι ενέργειες είναι διασκορπισμένες, δημιουργείται στρες. Επομένως στη γιόγκα η έννοια της χαλάρωσης είναι μια δυναμική χαλάρωση, δεν είναι ούτε ύπνος, ούτε παθητική χαλάρωση.

Έτσι, επίγνωση και χαλάρωση αποτελούν τους δύο βραχίονες της πρατυαχάρα.

18 Σεπτεμβρίου 2018, Ganga Darshan Vishwa Yogapeeth

Από το βιβλίο «Raja Yoga Yatra 3, Practical Pratyahara», σελ.33-34, Sw. Niranjanananda Saraswati