Τι είναι η γκυάνα γιόγκα; Είναι η γιόγκα μέσω της οποίας αναπτύσσονται το σπάστατα, νοητική διαύγεια, η βιβέκα, διάκριση και σάματζα, κατανόηση. Αυτά τα τρία προκύπτουν από την γκυάνα γιόγκα, καθώς αφού κατανοήσουμε τη φύση του νου μας, βρισκόμαστε σε μια θέση ισχύος και μπορούμε να την αλλάξουμε κιόλας.

Μία από τις πρακτικές της γκυάνα γιόγκα είναι να γίνουμε ο παρατηρητής, ο ντράστα. Όταν είστε ο μπόκτα, εκείνος που απολαμβάνει, δεν υπάρχει γκυάνα σε αυτή την κατάσταση. Στη γιόγκα υπάρχουν δύο όροι: κάρτα, εκείνος που δρα και μπόκτα, εκείνος που απολαμβάνει. Αυτή τη στιγμή είστε και τα δύο, και εκείνος που δρα και εκείνος που απολαμβάνει.

Μόλις ξεκινήσετε να παρατηρείτε τον εαυτό σας, αρχίζετε να βλέπετε τον εαυτό σας να πράττει, γίνεστε ο παρατηρητής της δράσης σας και της φύσης του δράττοντα και επίσης γίνεστε ο παρατηρητής της φύσης του μπόκτα, της της ευχαρίστησης που αναζητάτε και ψάχνετε. Στον διαλογισμό της γκυάνα γιόγκα γίνεται μια προσπάθεια να μετατραπεί κάποιος στον παρατηρητή του ίδιου του εαυτού του.

Διαφέρει από την πρατυαχάρα. Εδώ χρειάζεται να τονίσετε στον εαυτό σας, ‘Είμαι αυτό και δεν είμαι η εμπειρία που έχω για τον εαυτό μου.’ Για παράδειγμα: πεινάτε και κάνετε διαλογισμό. Έχετε επίγνωση της πείνας σας. Ο νους σας ταξιδεύει στο στομάχι, ξανά και ξανά, ακούτε όλους τους ήχους που συνοδεύουν το αίσθημα της πείνας σας.

Τώρα, αν το παρατηρείτε αυτό όντας ο ντράστα, θα λέτε στον εαυτό σας, ‘Παρατηρώ την πείνα μου, νιώθω την πείνα, βιώνω την πείνα’, αλλά δεν θα βρίσκεστε σε κατάσταση πανικού. Δεν θα σταματήσετε την πρακτική του διαλογισμού για να τρέξετε να φάτε κάτι. Αν περάσετε σε κατάσταση πανικού, δεν είστε πια ο ντράστα.

Επομένως, το να είστε ο ντράστα δεν είναι απλά να υπάρχει επίγνωση, αλλά αποσπασμένη επίγνωση. Να το θυμάστε αυτό. Οι άνθρωποι νομίζουν ότι το να είσαι ο ντράστα σημαίνει απλά να έχεις επίγνωση. Όχι. Η επίγνωση του ντράστα είναι στην πραγματικότητα μια αποσπασμένη επίγνωση, έτσι ώστε τα ερεθίσματα της ευχαρίστησης, της μπόγκα, να μην προσλαμβάνονται από τον νου, να μην έλκεστε προς αυτά ή να απωθήστε από εκείνα, απλά να τα παρατηρείτε.

Ο διαλογισμός της γκυάνα γιόγκα ξεκινά με ντράστα μπάβα, και έπειτα αναπτύσσεται η έννοια του σούντατα, καθαρότητα, αγνότητα, και μετά αναπτύσσονται η διαύγεια, η διάκριση και η κατανόηση. Η βάση της γκυάνα γιόγκα είναι η καθαρότητα, και μετά έρχονται τα άλλα συστατικά και οι πρακτικές.

Από το βιβλίο «Yoga Chakra 3, The Seven Foundations of Jnana Yoga», σελ. 31-32, Sw. Niranjanananda Saraswati