Η πνευματική επίγνωση είναι διαφορετική από τη θρησκευτική επίγνωση. Η πνευματικότητα δεν έχει καθόλου σχέση με τη θρησκεία και η θρησκεία δεν έχει καμία σχέση με την πνευματικότητα. Είναι δύο εντελώς διαφορετικά μονοπάτια. Οι άνθρωποι νομίζουν ότι ακολουθώντας μια θρησκεία αποκτούν πνευματικότητα, αλλά αυτό δεν είναι καθόλου σωστό.
Η πνευματική επίγνωση ή η πνευματική αφύπνιση είναι μια προσωπική εμπειρία. Είναι μια προσωπική προσπάθεια που κάποιος καταβάλλει προκειμένου να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής. Επομένως είναι απαραίτητο να γίνει ένας διαχωρισμός ανάμεσα στην πνευματικότητα και τη θρησκοληψία.
Από γιογκικής και ταντρικής σκοπιάς, το να είσαι πνευματικός σημαίνει να έχεις αποκτήσει επίγνωση των ακτινοβόλων ποιοτήτων που ενυπάρχουν μέσα σου. Οι άνθρωποι θεωρούν ότι αποκτούν πνευματικότητα αν ασκούνται στον διαλογισμό. Λάθος. Οι άνθρωποι θεωρούν ότι αποκτούν πνευματικότητα αν ακολουθούν μια θρησκεία. Λάθος. Οι άνθρωποι θεωρούν ότι αποκτούν πνευματικότητα αν ασκούνται στην πρακτική του μάντρα ή σκέφτονται τον Θεό και λατρεύουν τον Θεό. Λάθος.
Όλα αυτά δεν άπτονται της πνευματικότητας. Δεν μπορείς να αποκτήσεις πνευματικότητα μέσω του διαλογισμού, του στοχασμού, της λατρείας ή με οποιαδήποτε τέτοιου είδους προσπάθεια. Την πνευματικότητα χρειάζεται να την ανακαλύψουμε εσωτερικά και αυτή είναι η διαδικασία της γιόγκα και της τάντρα. Η πνευματική φύση είναι πέρα από τον κόσμο των αισθήσεων και των αντικειμένων.
Η πνευματική εμπειρία μετασχηματίζει την εμπειρία του σώματος και του νου. Η κατανόηση της πνευματικής ζωής ή η πνευματική ποιότητα κατακτάτε μέσα από μια διαδικασία παρατήρησης και αναδιαμόρφωσης των φυσικών συμπεριφοριστικών μοτίβων της ζωής. Θυμηθείτε ότι κανείς δεν αποκτά πνευματικότητα μέσω στοχασμού, διαλογισμού, τελετουργικών ή λατρείας, αλλά ακολουθώντας το ντάρμα του. Αυτό είναι ένα σημείο που όλοι χάνουν. Κανείς δεν ακολουθεί το ντάρμα του, αλλά όλοι προσπαθούν να κάνουν διαλογισμό.
Οι άνθρωποι έρχονται σε μένα και με ρωτούν, «Πώς μπορώ να αποκτήσω πνευματικότητα;» Τους απαντώ, «Αρχικά σταμάτα να κρίνεις τους άλλους. Πρώτα σταμάτα να είσαι καταστροφικός μέσα στο νου σου, σταμάτα να είσαι επιθετικός στη φύση σου.» Με κοιτάζουν με δυσπιστία, καθώς ανέκαθεν άκουγαν, «Διαλογίσου και θα βιώσεις το Θείο, το αληθινό φως.»
Έχει ειπωθεί σε όλους ότι ο σκοπός της ζωής είναι να φτάσουν στη συνειδητοποίηση του Εαυτού ή στη συνειδητοποίηση του Θεού. Είναι ακριβώς αυτή προσδοκία που ενεργοποιεί τους ανθρώπους να ανακαλύψουν τον Θεό εσωτερικά. Ο Θεός όμως μέσα μας δεν μπορεί να αποκαλυφθεί, τουλάχιστον όχι στους ανθρώπους εκείνους που είναι βουτηγμένοι στην υλική ζωή της εποχής μας.
Οι άνθρωποι δεν έχουν εκείνον τον χαρακτήρα, τη δύναμη της σανκάλπα, εκείνον τον ζήλο, εκείνη τη σταθερότητα του νου. Επομένως μπορεί να διαλογίζονται χωρίς ποτέ να αντικρίζουν τον Θεό ή να συνειδητοποιούν τον Εαυτό. Αυτό υποδηλώνει ότι υπάρχει κάποιο ελάττωμα στην κατανόησή τους σχετικά με το πώς να ενσωματώσουν και να αφομοιώσουν τις πρακτικές για να αποκτήσουν την ανώτερη εμπειρία.
Ό,τι λέω, αφορά όλους, είτε είναι σαννυάσινς, είτε είναι σάντακς. Η σαννυάσα δεν φέρνει σε κανέναν πνευματικότητα. Η γιόγκα δεν φέρνει σε κανέναν πνευματικότητα. Είναι η κατανόηση της προσωπικής φύσης, η τροποποίηση των μοτίβων της προσωπικής συμπεριφοράς, η κατανόηση του προσωπικού ντάρμα και η εφαρμογή των αρχών του ντάρμα, που κάνουν κάποιον πνευματικό.
Από το βιβλίο «Head, Heart & Hands, Yogadrishti Series», σελ. 5-6, Sw. Niranjanananda Saraswati