Η κουλτούρα Σανάτανα είναι μια πανανθρώπινη κουλτούρα που ασχολείται με την επίδοση, τη δράση, τον τρόπο ζωής και τη σκέψη του ατόμου καθώς και με την πνευματική του αναζήτηση σε σχέση με την κοινωνία, το σύμπαν, και την έννοια του Θεού. Αποδέχεται όλες τις πτυχές της ζωής ως απόλυτα συνυφασμένες με την εξέλιξη και την πρόοδο.
Σύμφωνα με την κουλτούρα Σανάτανα οι άνθρωποι έχουν έρθει σε αυτή τη διάσταση ή σε αυτόν τον κόσμο έχοντας τέσσερεις βασικούς στόχους να εκπληρώσουν. Αυτοί οι τέσσερεις στόχοι της ζωής είναι γνωστοί με το όνομα πουρουσάρτας, και περιλαμβάνουν: το άρθα (η υλική ανάγκη), το κάμα (η συναισθηματική ανάγκη), το ντάρμα (ο ηθικός νόμος) και το μόκσα (ο πνευματικός στόχος).
Αυτές οι τέσσερεις πλευρές της ζωής θεωρούνται απαραίτητες προκειμένου κάποιος να βιώσει την πληρότητα. 1. Άρθα ή ο υλικός πλούτος, είναι εκείνος ο στόχος που σχετίζεται με την εξωτερική κοινωνική ζωή μας. Μπορεί να πάρει τη μορφή ενός σπιτιού, των ρούχων, του φαγητού, των χρημάτων, της κοινωνικής θέσης, της φήμης, κλπ.
Το άρθα είναι ένας από τους στόχους που πρέπει να εκπληρωθεί στη ζωή. Η παράδοση Σανάτανα, η γιόγκα, η τάντρα ή η Βεδάντα δεν έρχονται σε αντίθεση με την αρχή του υλικού κέρδους, αρκεί να μην υπάρχει εγωιστική στάση συνδεδεμένη με το κέρδος. Ο υλικός πλούτος ή το κέρδος δεν πρέπει να φουσκώνουν το εγώ σε τέτοιο βαθμό που να είναι έτοιμο να σκάσει.
2. Το κάμα είναι η συναισθηματική εκπλήρωση. Όλοι έχουμε επιθυμίες και συναισθήματα που χρειάζεται να εκπληρωθούν προκειμένου να είμαστε σε θέση να βιώνουμε συναισθηματική και νοητική ικανοποίηση.
Η παράδοση Σανάτανα δεν λέει ότι αυτή η συναισθηματική ανάγκη είναι κακή, αλλά ότι είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση της ζωής. Έτσι εκπληρώστε την και δεν θα υπάρχει καμία δυνατή επιθυμία να σας τραβήξει πίσω όταν θα ξεκινάτε το πνευματικό σας ταξίδι.
3. Το ντάρμα ή το καθήκον, αφορά ένα πολύ ευρύ όραμα. Δεν πρόκειται για το ντάρμα που είναι γνωστό ως θρησκεία. Είναι το καθήκον, το χρέος απέναντι στο σώμα, τον νου και τον εαυτό. Έχουμε συγκεκριμένες υποχρεώσεις απέναντι στο σώμα μας, όπως είναι η διατήρηση μιας καλής υγείας. Είστε χαρούμενοι όταν είστε άρρωστοι; Όχι. Δεν είναι το ντάρμα του σώματος να είναι άρρωστο.
Υπάρχουν οικογενειακά ντάρμα ή υποχρεώσεις, κοινωνικά ντάρμα, ηθικά ντάρμα και πνευματικά ντάρμα. Χρειάζεται να αντιληφθούμε και να εκπληρώσουμε όλες αυτές τις υποχρεώσεις. Αυτό δεν επιτυγχάνεται με το να υιοθετήσουμε μια στάση απάθειας ή αδιαφορίας απέναντι στη ζωή και τις καταστάσεις, αλλά αποκτώντας μια καθαρή εικόνα του ποιες είναι οι υποχρεώσεις μας, ποιο είναι το καθήκον μας και εκπληρώνοντάς τα.
4. Μόκσα ή απελευθέρωση, είναι η επιθυμία να επιτύχετε την υπέρβαση, η επιθυμία για ελευθέρωση. Το Σανάτανα ντάρμα λέει ότι η επιθυμία για πνευματική απελευθέρωση αποκτάται από όταν βρισκόμαστε ακόμα στη μήτρα. Κατά τη διάρκεια της κύησης το μωράκι βρίσκεται μέσα και δεν έχει κάτι να κάνει. Ζει σε μια τέλεια ησυχία, αρμονία και ειρήνη, με άλλα λόγια σε έναν παράδεισο.
Η μητέρα αναπνέει, τρώει και κάνει τα πάντα για το παιδί που έχει στη μήτρα. Είναι τότε ακριβώς που εμφυτεύεται η ιδέα του μόκσα, της απελευθέρωσης.
Εκείνο το αίσθημα της απόλυτης και αυτοτελούς αρμονίας γίνεται ένα σαμσκάρα, μια επιθυμία και η κινητήριος δύναμη στα μετέπειτα στάδια της ζωής για να φτάσουμε στην ικανοποίηση, τη χαρά, την πληρότητα, την ειρήνη και την ευδαιμονία.
Αυτές είναι οι τέσσερεις πτυχές της ζωής σύμφωνα με την παράδοση Σανάτανα που επιφέρουν υλική και συναισθηματική πληρότητα. Μας δίνουν το κίνητρο να εκπληρώσουμε τις φυσικές μας υποχρεώσεις και να ακολουθήσουμε την εσωτερική μας επιθυμία να βρεθούμε στην κατάσταση της αρμονίας, της πληρότητας και της εσωτερικής ειρήνης.
Αυτή είναι η πνευματική παράδοση από την οποία εξελίχθηκαν η παράδοση της γιόγκα και η παράδοση της σαννυάσα.
Gangha Darshan, Οκτώβριος 1992
Από το βιβλίο “Yoga Darshan, Vision of the Yoga Upanishads”, pg.13-15, Sw. Niranjananada Saraswati